Osoby, których majątek został wywłaszczony w latach PRL a także ich spadkobiercy mogą domagać się odszkodowania od Skarbu Państwa za utracone mienie. Wywłaszczenia nieruchomości na cele publiczne w czasach PRL dokonywane były często z naruszeniem obowiązujących przepisów. Tzw. Dekret Bieruta był podstawą do wywłaszczenia nieruchomości niezabudowanych na cele publiczne, jednakże często stawał się podstawą do niezgodnego z prawem wywłaszczenia nieruchomości zabudowanych m.in. przez budynki czy kamienice. Aktem prawnym będącym podstawą wywłaszczenia nieruchomości poza wspomnianym dekretem Bieruta był dekret Państwowej Komisji Wyzwolenia Narodowego, których celem było wywłaszczenie majątków ziemskich o powierzchni powyżej 50 a gdzieniegdzie 100ha. Jednakże i na podstawie tego aktu dochodziło do naruszeń prawa bowiem właściciele ziemscy tracili swoje majątki niezgodnie z obowiązującymi ówcześnie przepisami, często nie spełniając dekretowych przesłanek.

Podstawą uzyskiwania odszkodowań są regulacje obowiązującej ustawy o gospodarce nieruchomościami. Art. 136 powołanej ustawy wskazuje iż nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż wskazany w decyzji wywłaszczeniowej chyba, że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości. Ponadto jak wskazuje art. 137 powołanej ustawy nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli:

•  pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo
• pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany.

Upływ czasu od wydania dekretów powoduje, że właściciele lub ich spadkobiercy nie zgłosili się po zwrot wywłaszczonych nieruchomości, często gminy dysponują majątkiem w sposób inny niż wskazany został w decyzjach wywłaszczeniowych i coraz trudniej jest uzyskać odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia.